පැය 24 න් නිධානය ගොඩදමයි

පැය 24 න් නිධානය ගොඩදමයි 

දඹරන් පිළිමය අතුරුදන්
 නිධානයේ මැණික් කිරෙන් නාවයි

මෙ දිනවල නිදන් හෑරීම යනු නිතර දෙවේලේ අසන්නට ලැබෙන්නකි. එහෙත් නියම ආකාරයෙන් නිධානයක්
ගොඩගන්නේ කෙසේදැයි මේ කිසි තැනකින් දැනගන්නට නොහැකිය. එහෙත් නිධාන
ගොඩගැනීමේදී භාවිත කරන විවිධ පියවරයන් අපට දැනගන්නට හැකිවිය. පුද්ගල ආරක්ෂාව මත ඔවුන් පිළිබඳ සටහන් කරන්නට නොහැකි වුවත් ඒ සත්‍ය කතාව ඔබ වෙත ගෙනහැර දක්වමු.
ගුවන් හමුදාවෙන් පලා ආ සාමාජිකයන් පස්දෙනකුත්, වෙද මහතකුත්, සිරිසේනත්, හමුදා නිළදාරියෙකු වූ ප‍්‍රසානුත් එතැන් සිට
නිදන් සොයමින් යන්නට විය. සැබෑවටම මෙකී කණ්ඩායමේ ගුරා වූයේ වෙදමහතායි. මේ වෙදමහතා ඔබ අප දන්නා කියන පරිදි වෙදමහතකු නොවේ. ඔහු යකදුරෙකි.
මේ පිරිස ඒ වනවිට ඉලක්ක කර සිටියේ ගල්නෑව ප‍්‍රදේශයේ තිබූ නිධානයක් වෙතයි. පැරැුණි රජ කල ගල් වඩුවන්ගේ සොහොනක් වූ ඒ ගැන විවිධ කතා ප‍්‍රදේශය පුරා පැතිර තිබුණි. නිදන් ගොඩදැමීම ජීවිකාව බවට පත්කොට සිටි මේ පිරිස තම අත දිගමානේ තිබූ මෙකී නිධානය ගැන විමසුම් දෑසින් සිටියහ.
නිධානයක් ගොඩදැමීම පහසු කාර්යයක් නොවූ නිසාම ඒ සඳහා වැඳුම් පිදුම් වත්පිළිවෙත් රැුසක්ම කරන්නට මේ පිරිසට සිදුවිය. නීති විරෝධී කටයුත්තක් වුවද සියලූ වත්පිළිවෙත් කරන්නට මේ පිරිස පෙළඹුණේ

සිතේ
තැන්පත් වූ බියමුසු හැඟීම නිසාමය.
මේ උදෙසා මූලිකත්වය ගෙන තිබුණේ වෙදමහතායි. තම පිරිසගේ හඳහන් බලවා නිධානය ගොඩදැමීමට සුදුසු නැකතක් සෙවීම ඔහුගේ පළමු කටයුත්ත විය. නැකත යෙදී තිබුණු දිනය පැමිණියේය. මස්මාංශ පිලී අනුභවයෙන් තොරව ශ‍්‍රී මහා බෝධියට පඬුරක් බැඳි මේ පිරිස තම වංචනික කටයුත්තට ආරක්ෂාව පැතීය. භාරයක්ද සිද්ධ කළ පිරිස නැවත ගල්නෑව වෙත පිටත්වූයේ ශ‍්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ පිහිට ලැබෙතැයි යන පරම විශ්වාසයෙන් යුතුවය.
නිධානය තිබූ හේනට පැමිණි පිරිස තම කටයුතු උදෙසා යුහුසුලූ විය. නිධානයට අරක්ගත් බහිරවයන්
පලවාහැරීම භාරගත්තේ වෙදමහතායි. විෂ්ණු දෙවියන්ගේ අතවැසියෙක් වූ ඔහු බහිරවයන්ට එම ආත්මයන්ගෙන් මිදෙන්නට පින් අත්කර දෙන්නට පොරොන්දු විය. සොහොනට අරක්ගත් බහිරවයන් පිටත්ව ගිය පසු නිධානය මෙකී පිරිසගේ බලයට නතුවිය.
නිධානය පිහිටියේ හේනක් තුළ වුවත් සැබෑවටම කිසිවකුට එහි නිධානයක් ඇතැයි විශ්වාස කරන්නට නොහැකි වූයේ එය පිහිටා තිබූ ආකාරය නිසාවෙනි. හේනේ එක් තැනකින් අටපට්ටම් හැඩයේ ගල් කණු හතරක් පිහිටා තිබිණි. ඒ එකිනෙකට සමාන්තරවය. ගල් කණුවක් අඩි හතරක් පමණ උසින් පිහිටි අතර විශේෂය වූයේ එම ගල් කණු හතර මධ්‍යයේ අඩි දෙකක් පමණ උසින් ගල් කණුවක් තිබීමයි. නිධානය ගැන විවිධ ඉඟියන් මේ ගල් කණුවල තිබෙන බව ප‍්‍රසාන්ගේ විමසුම් දෑසට හසුවිය. වටේ පිහිටි ගල් කණු හතරේම ලියවැල් පිහිටි අතර ඒවායේ සිට මධ්‍යයට දික් වූ ඊතල නිධානයේ තතු එකින්එක ගෙන පෑවේය. මැද පිහිටි ගල් කණුවේ තිබූ ලක්ෂ්‍යය නිදන් වපසරියේ මධ්‍යය ගෙනහැර දැක්වීය.
සුබ කාලය බලා තම දිවිය ගොඩ දමන්නට සුදුසු නැකතේ පළමු පස්පිඩැල්ල කැපුණේ වෙදමහතා අතිනි. ඉතිරි පස්, පිරිස ඉවත් කරන්නට වූයේ සවල්, අලවංගු වැනි පිටින් ගෙනා බඩුබාහිර යොදමිනි. නිධානයේ වටිනාකම ඇති වන්නේ එය ලබා ගැනීමට ඇති අපහසුතාව නිසාමය. පස් ඉවත් කළ පිරිසට මීළඟට හමුවුණේ බදාම සහිත තට්ටුවකි. අඩි 2ක් පමණ ඝනකම වූ නිසාම අලවංගුවක් හා පිකස් එකක් උදව්වට ගන්නට මෙකී පිරිසට සිදුවිය. බදාම තට්ටුවෙන් පසු ගල්තට්ටුව මතු වූයෙන් පිරිස විද්‍යාත්මක විධි කරා යොමුවිය. ගල් තට්ටුවක් පලා දමන්නට පහසු ක‍්‍රමයක් වන්නේ බෝර දැමීමයි. එහෙත් මේ පිරිසට එය කළ නොහැකි වූයේ බෝර දැමීම නිදන් හාරන බව අණබෙර ගසා කියන්නාක් වැනි නිසාවෙනි. ලියවැලක් ගල් තට්ටුව වටේ ගලා ගොස් තිබූ අතර හරි මැද වූ තිත් ලකුණ පිරිස නිධානය වෙත ළංවන බව ඉඟි කළේය. මේ පිරිස ගල් තට්ටුව සිදුරු කළේ ‘හිල්ටි’ නම් යන්ත‍්‍රයෙනි. මෙයට විදුලිබලය ලබා ගන්නට වාහන බැටරියක් පිරිස පෙරදීම සූදානම් කර තිබිණ. හිල්ටි යන්ත‍්‍රයෙන් හයේ හතරේ වපසරියක ගල් ලෑල්ල මත අඟල් තුනෙන් තුනට සිදුරු සදන්නට පිරිස සමත් විය. ගල් මෘදු කරවන රසායන දියරක් හා වතුර මිශ‍්‍රකර මිශ‍්‍රණයක් (මිශ‍්‍රණයේ නම් සඳහන් කළ නොහැක* සෑදු මොවුහු ගල්වල සිදුරු මතට එය දැමුවේ ගල පලා දමන්නටය. එහෙත් එය ඇසිපිය ගසන පමණින් සිදු නොවීය. සිදුරුවලට ඇබ ගැසූ මොවුහු ගල්නෑවේ හේනෙන් වහන්වූයේ ගල පැලීයාමට පැය 12ක් වැනි කාලයක් ගතවන නිසාවෙනි. සැබෑවටම විඩාපත්ව සිටි පිරිසට මේ කාලය දිව ඔසුවක් විය.
පැය 12කින් නැවත පැමිණි පිරිස තම සිහිනය වෙනුවෙන් යළිත් කැපවන්නට විය. ඒ වනවිටත් ගල මෘදු වී තිබූ නිසා ගල් තට්ටුව පහසුවෙන් ඉවත් කරන්නට පිරිසට හැකිවිය. ගල් තට්ටුවට යටින් වැලි තට්ටුවක් විය. බැලූ බැල්මටම ඒ වැලි ඝනකම් සහිතය. වැලි කිලෝ 5ක් පමණ සවලෙන් ඉවත් කළ පිරිසට නැවත හමුවන්නේත් ගල් තට්ටුවකි. පෙර ලෙසටම ලියවැලක් පිහිටි එහි මධ්‍යයේද මත්ස්‍යයකුගේ රුවක් වූ අතර එහි මධ්‍යයේත් තිත් ලකුණක් විය. නිධානය අත ළඟ බව පිරිසට වැටහිණි. එහෙත් සිතූ ඉක්මනින් එය ලබන්නට නොහැකිය. පෙරදී ගල් තට්ටුව පැලූ ලෙසටම පැය 12ක කටයුත්තක් වෙනුවෙන් ඔවුන්ට බලා සිටින්නට සිදුවිය.
පෙර පරිදිම පැය 12කින් පසු බැලූ කල මෙකී ගල් තට්ටුව පහතින් පිහිටියේද සියුම් වැල්ලකි. එහෙත් මේ වැල්ල කහඹිලියා හා සමානය. ස්පර්ශ වුවහොත් කසන්නට සිදුවේ. පිරිසේ ගුරා වූ වෙදමහතා තම බලය පෙන්වන්නට මෙය අවස්ථාවක් කොට ගත්තේය. කහ පාටට වූ වැල්ල මැතුරූ ඔහු ඒ මතට වැලි අහුරක් දැමීය. ඒත් මේ පිරිසට මේ වැලි ගොඩදැමීම ලේසි පහසු නොවීය. මේ වැල්ල පිහිටියේ ඍජුකෝණාස‍්‍රාකාර බිමකය. කොන් තුනක ජල නලයන් විය. ඒවායින් මඳින් මඳ වතුර කාන්දුවෙමින් තිබිණ. සිතූ පරිදි වැලි ගොඩදමන්නට කටයුතු කළේ නම් සිදුවන්නේ අඟල් හයක පයිප්ප 3කින් ගලනවා වැනි ජල කඳකට හසුවන්නටය. එනිසාම හෙමින් සීරුවේ වැලි ඉවත් කරන්නට පිරිස යුහුසුලූවූහ.
දැන් පිරිස නිධානය ගැනීමේ ගමන් මෙඟ් අවසන් අදියරේය. අවසන් තට්ටුවද ගල්වලින් සැකසී තිබිණි. එහි දකුණු කොටසේ එක් කොනක බහිරව රූපයක්ද, වම් කොටසේ ඉහළින් කාලි අම්මාගේ නිරුවත් රූපයක්ද මේ පිරිසේ නිධානයේ ගමන්මඟ නිවැරැුදි බව කියා පෑවේය. එහෙත් පෙර ලෙස ගල පැලූණු විගසම එය ඉවත් කරන්නට මෙවර ඉඩක් නොවීය. දීර්ඝ කලක් සූර්ය තාපය නොමැති නිසා මේ ගල් තට්ටුව යටින් මීතේන් වායුව ඇතිව තිබිණි. මීතේන් මිනිසුන්ට දැඩි හානිකරය. නිදන් ගොඩ දමන්නට ගොස් මීතේන් වායුව වැදීම අපගේ ජනවහරේ නම්
පිළිගන්නේ මහසෝනා ගැසීමක් යනුවෙනි. එහෙත් සැබෑව වුණේ මෙකී හේතුවයි. එනිසා පිපිරවූ ගල් තට්ටුවෙන් ගලක් ඉවත් කර මීතේන් වායුවට පිටව යන්නට ඉඩ දුන්හ. ඉන් පසුව පිරිසට නිධානයේ අවසන් බාධාව හමුවිය. නිධානය තිබුණේ ගල් පෙට්ටියකය. මෙකී ගල් පෙට්ටිය ඉවතට ගැනීමට විංචියක් හා මන්කි ජැක් එකක් මේ පිරිස යොදාගන්නට වූහ.
පෙට්ටියේ තිබූ කොකු පිහිටියේ දෙපැත්තකටය. මේ දුටු ප‍්‍රසාන් වම් පැත්තට තිබූ කොක්ක දකුණටත්, දකුණට තිබූ කොක්ක වමටත් හරවා පෙට්ටිය විවෘත කරන්නට විය. ඔවුන්ගේ සිතිවිලි සඵල කරමින් පෙට්ටිය තුළ නිධානය විය. හොඳින් ඔප දමා තිබූ පෙට්ටියේ කාමර 4ක් විය. එහි එකක දඹ රන් පිළිමයක්ද අනෙකක මංජුසාවක්ද විය.
මෙසේ නිධානය ගොඩගත් පිරිස නිධානය ගොඩදැමීමට පිටින් ගෙනා බඩු භාණ්ඩ වළ දැමුවේ තමන්ගේ සිතැඟි ඉටුවීමේ ප‍්‍රීතියෙනි.
නිධාන ගොඩ දැමූ විට එය නැවත එයට හිමි තැනට යන බවට කතාවක් ඇත. ඔහුනගේ නිධානයට අත් වූ ඉරණම කුමක්ද? මීළඟ කොටසින් දැනගමු.පැය

නිධානය ගොඩගත් පිරිස සැනසුම් සුසුම් හෙළන්නට වූහ. එහෙත් සැනසුම් සුසුම් සෝ සුසුම් වන්නට වැඩි වේලාවක් ගත නොවුණි. වෙදමහතා අත වූ මැණික් මංජුසාව උදුරාගත් ප‍්‍රසාන් එහි වැස්ම ඉවත් කරන්නට අත තැබුවා පමණි. ගොරකා මද මෙන් ඇස් රතුකර ගත් වෙදමහතා ගෝරණාඩු කළේ තමා නඬේගුරා බව මතක් කරවමිනි.
‘හොඳින් මතක තියාගන්නවලා. හිතුමතේ මැණික් අතපත ගාන්න ගියොත් වෙන්නෙ කාටත් වස්තුව නැතිවෙන එකයි. වස් කපලා භාරහාර ඔප්පු කරනකම්වත් ඔය තදියම නතරකරගන්නවලා. නැත්නම් බහිරවයො මැණික් පුච්චන්ඩ ඉඩ තියෙනවා’
වෙදමහතාගේ ගෝරණාඩුවෙන් පිරිස තැන්පත් වුවද මෙකී පිරිසගේ සිතිවිලි නම් තැන්පත් නොවීය. සිරිසේන, ප‍්‍රසාන් දෙසද ප‍්‍රසාන් තම සගයන් දෙසද බලමින් එකිනෙකාට හොරෙන් සිතා බැලූවේ නිධානයේ වැඩි කොටස සතුකර ගන්නේ කෙසේදැයි කියාය. හතරවටින්ම ඇඳිරිය ගලා එන්නට විය. විටින්විට ඇසෙන බස්සන්ගේ හඬ හැරුණුවිට මිනිස් පුළුටක් ළඟපාතකවත් නොවීය. පිරිස කුඹුක් ගස් සෙවණේ විඩාහරින්නට සිතා මඳක් වාඩිවී සිටියහ. එහෙත් එක් අයකුට නම් විඩා හරින්නට ඉඩක් නොවීය. ඒ අන් කිසිවෙක් නොවේ වෙදමහතායි. සුදු රෙදි කඩකින් දඹ රන්් පිළිමයද, මැණික් මංජුසාවද එතූ ඔහු එය තම ළයට තදකොට ගත්තේ කිසිවකු එය සොරා ගනිතැයි බියෙන් මෙනි. බහිරවයන් මැණික් පිච්චීම එදා සිටම ජන වහරේ පැවතෙන්නකි. එහෙත් බහිරවයන් විසින් සැබෑවටම මැණික් පුච්චන්නේ නැත. සිදුවන්නේ දිගුකලක් සූර්ය කිරණ නොලැබී පොළොව අභ්‍යන්තරයේ ඇති නිදන් වස්තු සූර්ය කිරණ හා මනුෂ්‍ය ඇස්වල කිරණ හමුවේ කාන්තියෙන් අඩුවීමයි. එසේ සූර්ය කිරණ හා මිනිස් ඇසේ කිරණවලට ලක්වුවහොත් දිනක් දෙකක් ගතවනවිට මැණික් අවපැහැ ගැන්වේ.
ඈත මෑත බැලූ වෙදමහතා රැුල් බුරුල් හරින්නට විය. ‘කාටත් වහන්වෙලා යන්ඩ වෙලාව හරි වගේ’
පිරිස ඉක්මනින් ආපසු ගමනේ යෙදෙන්නට වූහ. ලඳු කැලෑ මැදින් ගමන් ගත් පිරිස අතරමඟකින් මහපාරට බැස ගත්හ. තකහනියේ නොවන්නේ නම් මේ මැදියමේ කිසිවෙක් මේ මෙඟන් ගමන් නොයන බව පිරිස දැන සිටියහ. එහෙත් ඒ දැන සිටීමේ අනාවැකිය මෙවර නම් නිවැරැුදි නොවුණි. ඈතින් කිසිවෙක් ඉදිරියට එමින් සිටියේය.
නිදන් ගොඩදැමීමේ පළමු අත්දැකීම ලබා සිටි ප‍්‍රසාන් ඉහින් කනින් ගැලූ ඩහදියෙන් තෙතබරිත විය.
‘ලොකු උන්නැහැලා බැහැරක්ද?’ ඔහු විමසන්නට විය.
‘ඔව් මේ පොඩි මැතිරීමක්’
මඳ සිනහවෙන් යුක්තව වෙදමහතා දුන් පිළිතුරෙන් සැකය දුරු වූයෙන් දෙපිරිස තම තමන්ගේ ගමනේ යෙදෙන්නට වූහ. කුකුළා හඬලන යාමය වනවිට ගල්නෑවේ නවාතැනට පිරිස පැමිණ සිටියහ. ගිමන් හරින්නට සිතුවද ඒ වෙනුවට තවත් බොහෝ කාලයක් බලා සිටින්නට සිදුවූයේ වෙදමහතාගේ සිතේ මේ වනවිටත් සැලසුම් රැුසක්ම පැවතුණු නිසාය. දේව මණ්ඩල පූජාව ඉන් පළමුවැන්නයි. දෙවියන්ගේ දෙයක් අත්පත් කරගත් නිසාවූ යටහත්පහත් සිතින්ද කිසිම අපල උපද්‍රවයකින් තොරව දෙව් රැුකවරණය ලැබුණු නිසා පැහැදුණු පිරිස පූජාව සඳහා හරිබරි ගැසෙන්නට වූහ. එළකිරි මුට්ටි හතක් සොයා සිරිසේන හිමිදිරියේම පිටවූයේ වෙහෙස නොතකමිනි. මල්වර්ග පහකුත්, තෙලින් සෑදු කැවිලි පහකුත්, කහ වතුර, තෙල්, පහන්තිර ආදී අඩුවැඩිය සකසා ගන්නා විට එදා දවසේ අවසන් හෝරා කිහිපයට ළංව තිබිණි.
? සඳ පායා තිබිණි. නිසල බව බිඳින්නට අතරින්පතර හමා ගියේ වියළි සුළඟකි. වෙදමහතා මැතිරීමෙන් වැඩ අල්ලන්නට විය. මේ කිසිවක් නොදත් ප‍්‍රසාන් මේ දෙස බලා සිටියේ තේරුම්ගත නොහැකි ලෙසකිනි. සැබෑවටම මේ වනවිටත් ප‍්‍රසාන්ගේ සිත වෙනස් මඟකට ගමන්කොට තිබිණි. යුද හමුදාවේ සිටියද ඔහුගේ සිත නිදන් වස්තු පෞරාණික දෑ වෙත ඇදී ගොස් තිබුණි. මෙවර නම් එය තවත් ලියලා වැඩුණි. දැන් ඔහුට උදා වී ඇත්තේ කදිම අවස්ථාවකි. ප‍්‍රසාන් සිතුවේ වෙදමහතා සමගින් එක්ව තව තවත් මේ මෙඟහිම යන්නටය.
එහෙත් ඒ ගැන කතාවට ඉඩක් ලැබුණේම නැත. කළ යුතු වත්පිළිවෙත් හමුවේ යුහුසුලූ වන්නට මෙකී පිරිසට සිදුවූයේ හුස්ම ගන්නටවත් ඉඩක් නොතබමිනි. දැන් එළඹ ඇත්තේ මැණික් කිරෙන් නෑවීමේ අවස්ථාවයි. මුට්ටි හතක වූ කිරි වෙතට මැණික් දමා මැණික්වල වස් කැපීම සිදුකළ යුතු විය. සියලූදෙනා බලා සිටි මොහොත එළඹුණි. වෙදමහතාගේ දෑතින් මැණික් මංජුසාව විවෘත විය. ඉහළට ගත් හුස්ම පහළට හෙළන්නට මෙකී පිරිසට මොහොතක් අමතක වූහ. හැකි තරම් එළියට නෙරාගත් දෑස්වලින් වෑහුණේ තෘෂ්ණාවයි. එහෙත් මෙවරද හදිසි වූවා වැඩිය. පැතූ සේ එකවරම මැණික් අත්ලට ගත නොහැකි විය. මැණික් මංජුසාව වැසී තිබුණේ ලාටු වැනි මිශ‍්‍රණයකිනි. එතුළින් වෙන් වෙන්ව මැණික් අත්ලට ගත නොහැකි විය. වෛරෝඩියක්, විරල කාක නිලක්, ගෝමේදයක්, රත්න පද්මරාගයක්, මරකත පච්චයක්, නිලක් හා සුදු ගලක් ලෙස වූ මහර්ඝ වස්තුව තිබුණේ මෙකී ලාටුව තුළය. මැණික් එකිනෙක වෙන් වන්නට නම් එළකිරෙන් නෑවිය යුතු විය. ඒ අනුව එළකිරි වෙත මැණික් සහිත ලාටුව දමන්නට විය. දැන් වෙදමහතා සිටින්නේ කිව නොහැකි තරම් ප‍්‍රීතියෙනි. ඒ සිය තුරුම්පුව නිවැරැුදි එල්ලයටම ගමන් කිරීමේ ප‍්‍රීතියෙනි.
ඒ හැර තවත් ප‍්‍රීතියක් වෙදමහතාට විය. එහෙත් එය දැන සිටියේ වෙදමහතාගේ යටිසිතය. එනිසාම අරපරෙස්සමෙන් හැසිරීමට වෙදමහතා වගබලා ගත්තේය. මේ කිසිවක් නොදත් ප‍්‍රසාන් ඇතුළු පිරිස වෙදමහතාගේ අණ හිස්මුදුනින් පිළිගන්නටත් ඒවා ඉටුකිරීමටත් සැදීපැහැදී සිටියහ.
මෙසේ මැණික් කිරෙන් නෑවීමේ කර්තව්‍ය අවසන් විය. දැන් එළඹ ඇත්තේ තම අග‍්‍රඵලය සිප අතගා බැලීමේ වේලාවයි. එකිනෙකා පරයමින් ඉදිරියට ආ පිරිස එලෙසම නැවතුණේ වෙදමහතාගේ තරවටු බැල්ම නිසාය. මැණික් සියල්ල සුදු රෙදිකඩක ඔතා ගත් වෙදමහතා ඒ දෙස නොබලාම මිදුලෙහි වූ සුවිසල් සියඹලා සෙවණට ගියේය. මේ ? මැදියමයි. ? සඳ හැරෙන්නට බලා සිටින්නටද කිසිවෙක් නැත.
නඬේගුරා වූ වෙදමහතා පිරිස සියඹලා සෙවණට කැඳවීය. ‘හෙට හිමිදිරියෙම මේ අය දස බහිරව පූජාවට කළමනා රැුස්කරන්න  ඕනි. මතක තියාගන්නවා හොඳයි. කාටත් සැකයක් නොහිතෙන්න අඩුවැඩිය එකතු කරගන්න පරිස්සම් වෙන එක’
එදින පිරිස නිදන්නට ගියේ තවත් බරක් හිසෙහි තබාගෙනය.

ගොම්මන වනවිට රත්හාල් බත්, කුර රොටී, රත් තම්පලා මාළුව, කැවිලි හා පලතුරු දහයකින් යුතු වූ කළමනා ලකලෑස්ති විය. දස බහිරවයන්ට එක බැගින් කිරිබත් කැබලි කපා බහිරව ගොටුද සූදානම් විය.
රැුයේ සුළංවලට මැදි වූ මන්ත‍්‍ර හඬ ඉහළින් ඇසෙන්නට විය. දැන් එළඹ ඇත්තේ පූජාවේ උච්චතම අවස්ථාවයි. පිරිස වෙදමහතා දෙස ඇසිපිය නොහෙළා බලා සිටින්නට විය. එකවරම වෙදමහතා දිෂ්ටි විය. දිෂ්ටි වූ වෙදමහතා බහිරවයන් හා කතාකරන්නට පටන් ගත්තේය.
පුරාණ කාලයේ සිටම බැඳෙමින් රැුකි නිධානය අත්හරින්නට බහිරවයන් අකැමැති විය. එහෙත් නිධානය අතැර යන්නට මෙකී පිරිසටද නොහැකිය. වෙදමහතා දිෂ්ටියෙන්ම බහිරවයන්ට තේරුම් කරන්නට පටන් ගත්තේය. විටෙක උස් හඬින්ද තවත් විටෙක බැගෑපත්වද ආයාචනා හමුවේ අවසානයේ බහිරවයන් නිධානය අතැර යන්නට පොරොන්දු විය. එයින්ද නොනැවතුණු වෙදමහතා බහිරවයන්ට සෙත සදන්නටද වෙහෙසුණි. පිරිත් හා බණ කීමෙන් බහිරව ආත්ම නිදහසට මඟ පෑ¥ අතර පිරිත් හා බණ ඇසීමෙන් නිදන් හෑරූ පිරිසගේ සිතටද අස්වැසිල්ලක් ගෙන දුනි. පසුදින සැලසුම වූයේ ජය ශ‍්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේ වන්දනය කර භාර ඔප්පු කිරීමයි. පසුදා අලූයම අවදි වූ පිරිස සුදුවතින් සැරසුණහ. දැන් නම් කිසිවකුට මොවුන් නිදන් හැරූ හොර කල්ලියක් බව කියන්නට නොහැකිය. මොවුන්ගේ සිතේ වූ කිළිටිද, ගතේ වූ කිළිටිද වසන්නට සුදුවතට හැකි විය.
වෙදමහතා ජය සිරි මහ බෝ සමිඳුන් අභියස වැඳ වැටුණි. අන් පිරිසද ඔහුව අනුගමනය කරන්නට වූහ. හැකි ඉක්මනින් භාරය ඔප්පු කළ ඔවුහු වැඩි වේලාවක් නොරැුඳී අනුරපුරයෙන් පිටවූයේ තදබල හදිසියකිනි.
අතරමඟකදී එක් වූ ඔවුහු මැණික් ගල් සියල්ල බෙදා ගැනීමටත්, දඹ රන්් පිළිමය පූජා කිරීමටත් තීරණය කළහ. ඒ වෙදමහතාගේ මූලිකත්වයෙනි. නිධානයේ වැඩි කොටසක් පූජා කිරීමට පිරිසේ වැඩිදෙනා අකැමැති වුවද වෙදමහතාගේ තීරණය එය වූ නිසාම වෙන කරන්නට දෙයක් නොහැකි විය.
අනතුරුව වෙදමහතා හා ප‍්‍රසාන් එක්ව තම ගමන යන්නට තීරණය විය. නිධානය ගොඩගත් සිරිසේන ඇතුළු පිරිසට මැණික් ලබා දුන් වෙදමහතා සුදු ගලත්, දඹ රන්් පිළිමයත් රැුගෙන නැවත කලාවැව වෙත ගියේය.
ඒ යන අතරතුර දඹුල්ලේ ස්වර්ණාභරණ වෙළෙඳසලකට වෙදමහතා හා ප‍්‍රසාන් ගොඩවූයේ වෙදමහතාගේ පැවති සැලසුමේ පළමු පියවර ලෙසය. එහිදී කැරට් දහසයේ රත්තරන් දඹ රන් පිළිමයේ ඇති බව දැනගන්නා වෙදමහතා අනාගතය පිළිබඳ සුබ සිහින රැුසක්ම ගොඩනගාගන්නට විණි.
පසුදා රත්නපුරයට යන ප‍්‍රසාන් හා වෙදමහතා ලක්ෂ 60කට සුදු මැණික විකිණීය.
කාලය ගතවනවාත් සමගම දඹ රන්් පිළිමය විකිණීමද කල් ගතවිය. ප‍්‍රසාන් හා වෙදමහතා අතර ඇතිවූයේ පිය පුතු බැඳීමකි. ප‍්‍රසාන් වෙදමහතාගේ ශාස්ත‍්‍රයද උගනිමින් ඒ නිවසේම කල් ගෙවන්නට විය. මේ අතර තවත් අමුත්තෙක් වෙදමහතා හා මිත‍්‍රවිය. ඔහු නමින් අතපත්තුය. නිතර නිතර මැතිරීම් වැනි වැඩකටයුතු උදෙසා ඔහු වෙදමහතාගේ නිවසට නිතර යන එන පුද්ගලයකු විය. කාලය ගතවීමත් සමගම වෙදමහතා අතපත්තු සමගින් දඹ රන්් පිළිමයේ කතාවද කී අතර විවිධ අවස්ථාවන්හිදී එය ඔහුට පෙන්වන්නටද විය.
මෙකී සම්බන්ධයේ ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස වෙදමහතා අතින් දඹ රන්් පිළිමය අතපත්තු වෙතට ගියේය.
මුදල්හදල් අතින්ද අන් පැති අතින්ද අතපත්තු සිටියේ බරපතළ අර්බුදයකය. මෙවන් කාලයක ඔහු වෙදමහතා අතින් දඹ රන්් පිළිමය ලබාගනු ලැබුවේ වැඳුම් පිදුම් කිරීම සඳහාය.
ඔහු එය ලබාගත්තේ වැඳුම් පිදුම් කරන්නට වුවද ටික කලකින්ම මේ අදහස වෙනස් වන්නට විය. අතේ පිච්චියක්වත් නොමැති විට අතපත්තු දඹ රන්් පිළිමය දෙස බලා හූල්ලන්නට විය. අවසානයේ ඔහු තීරණයක් ගත්තේය. ඒ පිළිමය විකුණා දමන්නටය.
අනතුරුව කෑගල්ලට යන ඔහු පිළිමයේ පිත්තල අනුරුවක් ගෙන එය නිවසේ තබන අතර දඹ රන්් පිළිමය ගැනුම්කරුවන් වෙත රැුගෙන යන්නට විය.
අතපත්තු යනු පුරසාරම් දෙඞීමට කැමැත්තක් දක්වන්නෙකි. ඔහු තමා සතු දඹ රන්් පිළිමය ගැන කියූ විස්තර ප‍්‍රදේශය පුරාවට පැතිර ගොස් අවසානයේදී නැවතුණේ ප‍්‍රදේශයේ පොලීසියේද කන වැකීමෙනි.
එතැන් සිට අතපත්තු පිළිබඳ පොලිස් විමසුම් දෑස යොමු විය. පොලිස් උපාය ¥තයන් දෙදෙනෙක් ඒ සඳහාම වෙන් විය. දිනක් පොලිස් උපාය ¥තයන් දෙදෙනා අතපත්තු හමුවන්නේ දඹ රන්් පිළිමය මිලදීගැනීමට එන ගැනුම්කරුවන් ලෙසිනි. ඒ අනුව තමන් හෙට දින දඹ රන්් පිළිමය ලක්ෂ 50කට මිලදීගන්නා බව පවසන උපාය ¥තයන් පිටව යන්නේ පොලිස් සැලසුමේ පළමු පියවරට අතපත්තු හසුකර ගනිමිනි.
එදින අතපත්තුට ප‍්‍රීතිමත් දිනයකි. ඔහු එය සමරන්නේ මත්වතුර අඩියක් තම තොල ගා ගනිමිනි. ඉන්පසු ඔහු අනියම් බිරිඳගේ සැපදුක බලන්නටද ගියේය. අනියම් බිරිඳගේ නිවසේ ඔහු විසින් සෑ¥ පිළිමයේ අනුරුවද විය. මෙතැන් සිට වෙදමහතාට පෙන්වන්නට සිදුවන්නේ එයයි. එම පිළිමයත්, සැබෑ දඹ රන්් පිළිමයත් සේප්පුවට දැමූ අතපත්තු එදින නින්දට යන්නේ අනාගතය ගැන සුබ සිහින දකිමිනි. පසුදාට පහන් විය. අතපත්තු එදින හිමිදිරියේම තම හිතවතා වූ ප‍්‍රාදේශීය දේශපාලනඥයාගේ නිවසට යන්නේ මෙකී සුබ ආරංචිය ඔහුට දන්වනු පිණිසය. එම නිවසේ කාලය ගත කළ අතපත්තු නියමිත වේලාවට ගනුදෙනුව සඳහා පැමිණියේ තමා පොලීසියේ උගුලට හසුවූ බව නොදැනය.
කෙටි කාලයකින්ම රටේ පුවත්පත්වල හා ජනමාධ්‍යයේ එක් මාතෘකාවක් බවට අතපත්තු පත්වූයේ මෙම නිදන් කොල්ලයේ කරුණු කාරණා රාශියක් හෙළිකරවමිනි.
මෙය වෙදමහතාගේ කන වැකිණි. ඔහු ප‍්‍රසාන් හා එක්ව සොයා බලනුයේ දඹ රන්් පිළිමය පිළිබඳය. එහෙත් අතපත්තු අත්අඩංගුවට ගන්නා විට එයද පොලිස් භාරයට ගෙන තිබිණි. කළ හැකි කිසිවක් නොවීය. මාස තුනක් පමණ කාලය ගතවන්නේ අතපත්තු රක්ෂිත බන්ධනාගාර ගතකරමිනි.
මාස තුනකට පසුව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව දඹ රන්් පිළිමය පිළිබඳ වාර්තාව ඉදිරිපත් කරන්නට විය. සිදුවී ඇත්තේ පුදුමයකි. අතපත්තු අත්අඩංගුවට ගන්නා විට භාරයට ගත් පිළිමය රන් පිළිමයක් නොවේ. ඒ හේතුවෙන් අතපත්තු නිදහස් විය. මෙසේ නිධානය හෑරූ අයද, එය ළඟ තබාගත් අයද සියලූ ප‍්‍රශ්න හමුවේ නිදහස් විය. එහෙත් එක් ගැටලූවක් ඇත. එනම් දඹ රන්් පිළිමය ගැනය. එය අදද කොහේ හෝ තිබෙන්නට හැකිය. ඒ ඇතැම්විට මෙරටය. නැතිනම් විදේශයකය. එසේත් නැතිනම් මහ පොළොවටම අයත් වූ නිසා මහ පොළොවටම ශේෂ වූවාදැයි අදටද ප‍්‍රශ්නාර්ථයකි.

රසිකා රාජපක්‍ෂ
අනුරුද්ධ වේලාරත්න